Stolica Polski przygotowuje się do wyjątkowego wydarzenia artystycznego, które przypadnie na szczególną rocznicę w historii miasta. W 2025 roku mija dokładnie osiem dekad od momentu, gdy Warszawa – doszczętnie zniszczona podczas II wojny światowej – rozpoczęła swą spektakularną metamorfozę. Z okazji tej rocznicy powstało dzieło operowe, które łączy dokumentalną precyzję z artystyczną wizją, opowiadając historię jednego z najbardziej imponujących projektów odbudowy w dziejach Europy.
Dwie kobiety, dwie perspektywy odbudowy
Serce opowieści stanowią losy dwóch niezwykłych kobiet, których ścieżki przecinają się w powojennej Warszawie. Pierwsza to polska architektka-modernistka, postać inspirowana sylwetką Heleny Syrkus – wizjonerki, która odegrała kluczową rolę w działalności Biura Odbudowy Stolicy. Druga bohaterka to amerykańska dziennikarka, wzorowana na Anne Louise Strong, której przenikliwe reportaże dokumentowały przemiany w komunistycznej Polsce. Spotkanie tych odmiennych światów staje się pretekstem do głębszej refleksji nad dylematami moralnymi, politycznymi wyborami i ceną, jaką płaci się za wielkie marzenia urbanistyczne.
Librecista Beniamin M. Bukowski zbudował narrację na fundamencie autentycznych dokumentów epoki, przemówień ówczesnych decydentów oraz żywego języka ulicy. Efektem nie jest sucha lekcja historii, lecz poruszająca opowieść o ludziach, którzy musieli podejmować trudne decyzje w czasach, gdy każdy wybór miał dalekosięgne konsekwencje dla przyszłości miasta.
Dźwiękowy portret miasta w ruchu
Kompozytor Cezary Duchnowski, znany z eksperymentowania z granicami muzyki współczesnej, stworzył partytury, które oddają puls odbudowującej się metropolii. Jego muzyka to synteza tradycyjnych instrumentów orkiestrowych z nowoczesnymi rozwiązaniami elektronicznymi, tworząca dźwiękowy krajobraz pełen kontrastów. Echo kroków na gruzach, rytm młotów, szum maszyn budowlanych – wszystkie te elementy znalazły swoje miejsce w kompozycji, która równocześnie opłakuje przeszłość i celebruje nadzieję na lepsze jutro.
Duchnowski podkreśla, że każdy dźwięk w jego operze ma swoje uzasadnienie w rzeczywistości powojennej Warszawy. To muzyka, która nie boi się dysonansu, bo wie, że harmonia może narodzić się tylko z chaosu zniszczenia.
Warszawskie instytucje łączą siły
Realizacja tak ambitnego projektu była możliwa dzięki połączeniu sił trzech kluczowych instytucji stołecznego życia kulturalnego. Teatr Wielki – Opera Narodowa udostępnił swoją scenę i zasoby techniczne, festiwal Warszawska Jesień wniósł doświadczenie w prezentacji muzyki współczesnej, a orkiestra Sinfonia Varsovia – zespół od dekad związany z Warszawą – zapewniła najwyższy poziom wykonawczy.
„Dla nas to więcej niż spektakl – to powrót do korzeni” – wyjaśnia Janusz Marynowski, dyrektor Sinfonii Varsovii. „Nasza orkiestra wyrosła z tej samej energii odbudowy, która napędzała całe miasto po wojnie. Dziś, wykonując tę operę, oddajemy hołd tamtym czasom i ludziom.”
Reżyserska wizja córki Warszawy
Za sceniczną realizację dzieła odpowiada Barbara Wiśniewska, dla której projekt ten ma wymiar głęboko osobisty. Urodzona i wychowana w stolicy reżyserka traktuje opowieść o odbudowie miasta jak rodzinną sagę. „Chodzę codziennie ulicami, które powstały z marzeń i determinacji ludzi sprzed osiemdziesięciu lat” – mówi Wiśniewska. „Ta opera to próba zrozumienia, skąd wzięła się siła, która pozwoliła podnieść miasto z ruin.”
W jej interpretacji przeszłość nie jest muzealnym eksponatem, lecz żywą inspiracją dla współczesności. Wiśniewska stawia pytanie: czy dzisiejsze pokolenie potrafiłoby wykazać się podobną determinacją w obliczu wielkich wyzwań?
Teatr Wielki jako świadek historii
Miejsce premiery – gmach Teatru Wielkiego – Opery Narodowej – samo w sobie jest częścią opowieści o odbudowie. Zniszczony podczas wojny budynek odzyskał swój blask dopiero w 1965 roku, stając się symbolem kulturalnej renesansu stolicy. Dziś, gościąc operę o odbudowie Warszawy, teatr zamyka symboliczne koło – od zniszczenia, przez odbudowę, po artystyczną refleksję nad tym procesem.
Prapremiera „Najlepszego miasta świata. Opery o Warszawie” zaplanowana jest na 19 września 2025 roku. Kolejne przedstawienia odbędą się 20 września, 21 września oraz 18 i 19 października. Bilety na ostatni spektakl będą dostępne od 9 września za pośrednictwem oficjalnej strony Teatru Wielkiego – Opery Narodowej.