Obchody jubileuszu 600-lecia nadania praw miejskich to wyjątkowy moment w historii Ełku. Miejscowe Muzeum Historyczne przygotowało z tej okazji ekspozycję „Ełk od początku”, pozwalającą zajrzeć w wielowiekowe dzieje miasta. Przez stulecia Ełk zmieniał swoich mieszkańców, ulegał wpływom różnych kultur, a kolejne przełomy historyczne odciskały na nim wyraźne piętno. Te wydarzenia, z pozoru odległe, wciąż rezonują w tożsamości współczesnego Ełku.
Dzieje Ełku od średniowiecza do nowożytności
Początki miasta przypadają na rok 1425, kiedy to Paul von Russdorf, wielki mistrz zakonu krzyżackiego, nadał Ełkowi prawa miejskie. Przedtem te tereny zamieszkiwały pruskie plemiona, które stopniowo wchodziły w orbitę wpływów zakonu. Proces kolonizacyjny miał charakter wielowarstwowy – na ziemie nad rzeką Ełk napływali zarówno osadnicy pochodzenia niemieckiego, jak i grupy z Mazowsza. Wielokulturowość ukształtowała specyficzny charakter miasta.
Jednak nadanie aktu lokacyjnego nie kończyło dynamicznych przemian. Przez kolejne wieki miasto stało się areną zmian politycznych i religijnych, które decydowały o codziennym życiu jego mieszkańców. Szczególnie burzliwy był okres sekularyzacji Prus, która w XVI wieku przyniosła poważne konsekwencje dla Ełku i okolic.
Religia, język i kształtowanie tożsamości mieszkańców
Po roku 1525, gdy doszło do sekularyzacji państwa zakonnego, na Mazurach utrwalił się luteranizm, a protestantyzm stał się dominującym wyznaniem. Mieszkańcy Ełku – Mazurzy – posługiwali się własną odmianą języka polskiego, czyli gwarą mazurską. To właśnie religia i język podtrzymywały odrębność społeczną, choć lojalność wobec dynastii Hohenzollernów, panującej w Prusach, z biegiem czasu także zyskiwała na znaczeniu.
W 1669 roku Ełk po raz kolejny uzyskał prawa miejskie. Uczynił to Fryderyk Wilhelm I, zwany Wielkim Elektorem, który tym samym umocnił pozycję miasta na mapie regionu. Wiek XVII i XVIII to okres, w którym Ełk stał się ważnym ośrodkiem administracyjnym i handlowym wschodnich Prus.
Rozwój infrastruktury i przemiany społeczne w XIX i XX wieku
W drugiej połowie XIX wieku otwarcie linii kolejowej do Królewca w 1868 roku przyczyniło się do ożywienia gospodarczego. Nowa infrastruktura umożliwiła rozwój handlu i przemysłu, a liczba mieszkańców Ełku zaczęła szybko rosnąć. W tym czasie region Mazur ulegał dalszym przemianom – coraz silniej zaznaczała się identyfikacja mazurskiej ludności z państwem niemieckim, zwłaszcza w okresie po I wojnie światowej.
Początek XX wieku to dla Ełku czas napięć narodowościowych, a także stopniowego przesuwania się lokalnej tożsamości w kierunku wschodniopruskiego wzorca kulturowego. Kolejne dekady przyniosły miastu zarówno rozwój, jak i dotkliwe skutki konfliktów zbrojnych.
Zmiany demograficzne po 1945 roku
W 1945 roku, wraz z przesunięciem granic po zakończeniu II wojny światowej, Ełk znalazł się w granicach Polski. Doszło wówczas do niemal całkowitej wymiany ludności – dawni mieszkańcy opuścili miasto, a ich miejsce zajęli nowi osadnicy. Wśród nich znajdowali się zarówno przybysze z Mazowsza, jak i repatrianci z terenów dzisiejszej Białorusi i Litwy, w tym z rejonów Grodna czy Wilna. To właśnie oni nadali powojennemu Ełkowi obecny charakter społeczny i kulturowy.
Ełk dziś – miasto z tradycją i nową energią
Obecnie Ełk należy do najważniejszych ośrodków miejskich Mazur. Często określany jest jako nieformalna stolica regionu, przyciągając zarówno mieszkańców, jak i turystów. Jego bogata historia – od czasów krzyżackich po współczesność – splata się z nowoczesnością, czyniąc z Ełku miejsce nie tylko z interesującą przeszłością, ale także atrakcyjnej teraźniejszości. Wizyta w Ełku to okazja, by doświadczyć historii Mazur w praktyce.
Źródło: facebook.com/koszykowa